بدلیل اینکه خیلی از دوستان  وقتی  میان به این وبلاگ هنوز  هیچ سازی  رو شروع نکردن  پیش نهاد میکنم اول این  پست رو بخونن تا بتونن  تشخیص  بدن چه سازی  براشون بهتره و میتونن با اون شروع کنن! به ۱۲ نکته زیر  توجه داشته باشین:

 فراگرفتن هنر نوازندگی با انتخاب نوع ساز آغاز می گردد و اگر این انتخاب در دوران کودکی اتفاق افتد، ساز از اولین خاطرات نوازنده می گردد و در پایان نیز، یاد گار بجای مانده از نوازنده، ساز و اجراهای های اوست.


انتخاب نوع ساز، نخستین و در عین حال، مهمترین مسئله ایست که یک فرد دوستدار نوازندگی با آن روبرو می گردد چراکه بسیار اتفاق می افتد که پس از مدتی هنرجو احساس دلزدگی از انتخاب خود کرده پیدا می کند و نوازندگی را رها می کند. زیرا در زمان انتخاب، او به علت نداشتن اطلاعات کافی نتوانسته انتخاب صحیحی در این زمینه انجام دهد.

بشردر طول تاریخ برای هر نوع سلیقه، تفکر، طبیعت و احساس خود، سازی را آفریده است و امروز ما می توانیم با آگاهی کامل، سازی را که جوابگوی احتیاجات مختلف موسیقایی ما می باشد را انتخاب کنیم.

طی این مقاله (سه قسمت) سعی بر آن شده تا یک بررسی جامع، ازعواملی که می تواند باعث انتخاب هوشیارانه ساز توسط هنرجویان موسیقی شود صورت پذیرد. پیشنهاد می شود اگر در مقطعی هستید که قصد یادگیری نوازندگی را دارید و در انتخاب میان دو یا چند ساز مردد هستید، جدولی تشکیل دهید و برای سازهای مختلف به مواردی که در این مقاله بعنوان معیارهای انتخاب ساز مطرح گشته، امتیاز مثبت ومنفی دهید، تا در انتها به این جمع بندی برسید که کدام ساز با توجه به مسائل مختلف برای شما امتیاز بیشتری می آورد.

1- در صورتی که اطلاعی از موسیقی ندارید، بهتر است قبل از انتخاب ساز در دوره های آموزشی " ارف" شرکت کنید و با گذراندن این کلاسهای نسبتا کوتاه مدت که امروزه در اکثر آموزشگاه های موسیقی تدریس می گردد، یک آشنایی اولیه با موسیقی پیدا کنید تا یک پله در راه شناخت عمومی موسیقی و سازها جلوتر روید.



(پیکولو )

2- بطورکلی "سبکی" از موسیقی که می پسندید، خود عاملی است که تنوع انتخاب میان سازها را در شما محدودتر می کند و انتخاب ساز را آسانتر می نماید زیرا بعضی از سازها با توجه به امکانات و ساختارشان برای نواختن در یکسری از موسیقی ها مناسب ترند، مثل اینکه انتخاب گیتار الکتریک برای نواختن موسیقی کلاسیک ایرانی چندان مناسب به نظر نمی رسد.


3- هر یک از سازها دارای محدوده صوتی خاصی می باشند، این از مسائل شخصی هر فردی است که اولا، محدوده صوتی را می پسندد که گسترده و وسیع است یا دارای وسعت صوتی کوچکی است؛ برای مثال ترومپت دارای محدوده صوتی کوچکی است و ارگ بادی دارای بزرگترین محدوده صوتی در میان سازها می باشد.

نباید تصور کرد که عامل محدوده صوتی گسترده "به تنهایی" امتیازی بزرگ در انتخاب میان سازها محسوب می گردد، زیرا برای مثال بسیاری از نوازندگان سازهایی را انتخاب می کنند که این مشخصه را بصورت محدود دارند و برای این دسته از نوازندگان مشخصه های دیگری در موسیقی، مثل ریتم ارزش بیشتری می یابد، مانند نوازندگان دف و دیگر سازهای ضربی.

ثانیا، این گستره صوتی بزرگ یا کوچک، بیشتر شامل نت های زیر می گردد یا نت های بم؟ و شما بیشتر کدام محدوده را می پسندید؟ مثلا کنترباس دارای محدوده ای با نت های بم می باشد و پیکولو دارای محدوده ای با نت های زیر می باشد.



(ترومپت )
4- جنس صدا یا طنین صدای سازهای مختلف با یکدیگر متفاوت است، هنگامی که دو ساز متفاوت" یک نت" را می نوازند شنونده به سادگی متوجه تفاوت جنس صدای حاصله از این دو ساز، می گردد. مثلا اوبوا دارای طنینی تودماغی است و سنج دارای جنس صدایی فلزی دارد.


درعلم فیزیک طنین مسئله ای تعریف شده است که برای آگاهی از آن بایستی با این علم آشنایی داشته باشیم، اما بعنوان یک راهنمایی ساده برای اینکه متوجه شوید چه جنس صدایی را می پسندید به صدای نواختن سازهای متفاوت گوش دهید و البته بهتر است به آثار غیر تکنیکی که در آنها ساز، یک موسیقی ساده را اجرا می کند و حواس شنونده به دیگرمسائل منحرف نمی شود، گوش فرا دهید تا تفاوت جنس صداها را بخوبی متوجه شوید و از علاقه خود در اینباره آگاهی یابید.

گران بودن قیمت پیانو باعث شده تا در بسیاری از
منازل از آن بیشتر بعنوان یک وسیله زینت دهنده
استفاده شود !


5- هر سازی با توجه به مشخصات ساختمانی و فیزیکی خود، دارای یکسری از توانایی هایی اجرایست که وجود همین توانایی ها درهرسازباعث بوجود آمدن تکنیک های مختلف در نواختن آن ساز می گردد و البته هر چه این توانایی ها و تکنیک های مرتبط با آنها در ساز بیشتر باشد، دوره یادگیری سازطولانی تر، مشکل تر و پرهزینه ترمی گردد. نمونه بسیار آشکار این مورد ویولن است که تمامی این موارد برای آن صدق می کند.
براي آنکه از امکانات اجرايي سازها آگاهي يابيد، سعي کنيد به قطعات تکنيکي سازهاي مورد علاقه خود گوش دهيد وبا تکنيک هاي مختلف نوازندگي آنها حتي بصورت سطحي و نه بصورت کاملا دقيق، آشنا شويد.

6- از ديگر مواردي که در انتخاب سازها بايد به آن توجه داشت، نقش وميزان حضورسازها درگروه نوازي ها وهمينطورارکستر است. بطور کلي در گروه نوازي ها مي توان ازسازهاي مختلف استفاده نمود، اما بعضي از سازها با توجه به خصوصياتشان، مورد استفاده بيشتري در گروه نوازي ها يا ارکستر دارند.

اين امر درانتخاب ساز يکي از موارد مهم مي باشد، زيرا به عنوان" يک امکان" براي نوازنده مطرح مي گردد، سازي که در ارکستريا گروه نوازي بيشتراستفاده مي گردد، داراي طيف وسيعتري از قطعات مي باشد که در آنها از آن ساز استفاده شده واز جنبه ديگر نيز، بدليل وجود همين امکان، نوازندگان اين دسته ازسازها مي توانند در فضاي گسترده تري جوياي شغل وکسب درآمد ثابت از طريق نوازندگي درارکسترها و گروه هاي موسيقي گردند.

از طرف ديگر تعداد نوازندگان هرگروه ساز که بطورثابت، به استخدام ارکستر در مي آيند جزو مسائل تاثير گذار درانتخاب سازهاست، زيرا هرچه در يک ارکستر به تعداد بيشتري از نوازندگان يک ساز نياز باشد احتمال و امکان کاريابي براي آنها بيشتر است.


زيلوفون معمولآ کاربرد کمتري در اجراها دارد.


براي مثال اکسيلوفون بسيار بندرت و کم در ارکستر استفاده مي گردد وهمچنين دراغلب مواقع استفاده از آن در ارکسترنيز، به بيش از يک نوازنده آن در موسيقي مورد اجرا، نيازي نيست.


به هر حال بايد توجه داشت، که مسائل درآمدي و معيشتي نوازندگان و هنرمندان جزو"امورلاينفک" زندگي آنهاست و به سادگي نمي توان از کناراين دسته از مسائل گذشت و آنها را ناديده گرفت، در غير اينصورت وضعيتي پيش مي آيد که هنرمند براي تامين معيشتي زندگي خود به کارهاي فرعي وغيرهنري روي مي آورد و اين امر باعث افول وضعيت هنري او مي گردد.

7- بسياري از اوقات قيمت پايه سازها، ازعوامل بسيارتاثير گذار در انتخاب سازتوسط هنرجويان مي باشد. عملا سازهايي که داراي قيمت پايه بالايي هستند، کمتر توسط افراد با وضعيت مالي کم در آمد يا متوسط خريداري مي گردند و آنها توان خريد اين دسته از سازها را ندارند وتازه به علت وجود قيمت پايه بالا اين دسته سازها، اگر خريداري نيز از طرف اين دسته از افراد با وضعيت مالي گفته شده نيز صورت پذيرد، آنها نمي توانند ساز با کيفيت بالايي را تهيه کنند و اين امر باعث مي شود تا بسيار از افرادي که استعداد نوازندگي دارند از يادگيري آن محروم بمانند.

از طرف ديگر، همانطور که امروز شاهديم، انتخاب و خريد اين دسته از سازها توسط قشر مرفه اي از جامعه ما بصورت يک ژست در آمده و باعث گرديده تا اين سازها بعد از مدت کوتاهي، بصورت يکي از اجزاي دکوراسيون خانه در آيند.

براي مثال مي توان پيانو را در نظر گرفت که نمونه بسيار خوبي براي اين قضيه است. افراد بيشماري که داراي علاقه و استعداد دراين ساز هستند يا از نواختن آن محروم شده اند يا مجبور به تمرين با ارگ هاي الکتريکي شده اند.

8- وجود و تعدد آموزشگاهها ومراکزآموزشي وهمچنين هنرآموزاني که ساز مورد علاقه شما را تدريس مي کنند، در طول زمان دوره آموزش ساز، ميزان اطلاعات و مهارت هاي فراگرفته شده نوازندگي بسيار موثر است. براي مثال،" درحال حاضر" نوازنده، مدرس و مرکزي که در آن ساز هارپ تدريس گردد درکشور ما نادر است و وجود يک يا دو مدرس در يک ساز نيز، براي يادگيري در سطوح بالا وهمچنين پاسخگويي به نيازها نيز ناکافي است.

سرعت در پیشرفت اولیه، وجود منابع مطالعاتی
زیاد و ارزانی ساز از جمله عوامل پر طرفداربودن
ساز گیتار است.

9- فیزیک بدن و قدرت بدنی نوازنده از مواردی هستند که بایستی در انتخاب ساز مورد توجه جدی قرار بگیرند. بسیاری از سازها برای نواختن یا حتی نگهداریشان در هنگام نواختن توسط نوازنده توان بدنی بالایی رامی طلبند و از طرف دیگر نباید از نقش فیزیک بدن نوازنده نیز غافل شد، زیرا این امر در کوتاه مدت و دراز مدت تاثیرات زیادی را دارد.

نوازندگانی که سازی را انتخاب کرده و می نوازند که با فیزیک بدن آنها سازگاری ندارد، هم در هنگام نواختن آن دچار مشکل می شوند و هم با گذشت زمان دچار بیماری ها و آرتروزهای مختلف می گردند. زیرا متاسفانه در هنگام انتخاب ساز اغلب به این مسئله توجه چندانی نمی شود و این امر مهم تلقی نمی گردد.

برای نمونه ثابت شده که داشتن گردن بلند برای نواختن ویلن مناسب نیست و خطر بروز آرتروز در این دسته از نوازندگان بیشتر از دیگران است یا کسانی که مشکلات و نارسایی های ریوی دارند در نواختن سازهای بادی دچار مشکل می شوند.

از طرف دیگر، همانطور که گفته شد داشتن قدرت بدنی مناسب در نواختن بعضی از سازها لازم است، مثلا کنترباس نیازبتوان بدنی مناسبی برای نگهداری و نواختن دارد.

هرچند که در این موارد قطعیتی وجود ندارد، اما در هر حال وجود یکسری از شرایط و ویژگی های بدنی برای نواختن هر ساز، مفید تر ازعدم وجود آنهاست.


بسیاری از منابع موسیقی در ایران
بسیار قدیمی هستند


10- درانتخاب ساز بایستی به فراوانی و تنوع وسایل مورد استفاده در آن ساز و قیمت آنها و همچنین وجود مراکز و افرادی که این خدمات را ارائه می دهند توجه داشت. بسیاری از قطعات بکار رفته در سازها از قطعات مصرفی بوده و بعد از مدتی مستهلک می گردند - نظیر سیم های یک ساز زهی- و یا اینکه ساز در اثر استفاده یا تعویض قطعات، نیازمند تنظیم می گردد و در اینجاست که مشکلات بیشمار رخ می نمایند.


نبود بسیاری از وسایل اصلی اولیه و جانبی مورد استفاده دراکثر سازها و همچنین عدم وجود تکنیسین دوره دیده کاردان و با مهارت، که در اثر تنظیم و تعمیر او، صدمه ای به سازوارد نگردد و همینطورعدم وجود وسایل استانداردی که این تکنیسین در تنظیم و تعمیر ساز باید از آنها بهره گیرد، مشکلات را چندین برابرمی گرداند.

11- میزان شهریه پرداختی برای یادگیری سازهای مختلف متفاوت است و باعث می شود که این پارامتر به همراه قیمت ساز، برای افرادی که اطلاع چندانی از مواردی نظیر آنچه در این سلسله مقالات عنوان شده ندارند، از مهمترین عوامل انتخاب ساز گردد.

تعداد زیادی ازافراد درهنگام انتخاب ساز به دنبال سازی هستند که دوره آموزشی کوتاهی داشته و شهریه نسبتا کمی نیز داشته باشد. البته این مورد همانطور که در این مقاله نیز آمده، از عوامل گزینش ساز است، اما سایر موارد مطرح گشته در بالا در درجه اهمیت بیشتری نسبت به این عامل قرار دارند.

12- میزان تنوع و وجود کتاب های آموزشی و در درجه بالاتر، دردسترس بودن نت های قطعات مختلف یک ساز، بایستی بسیار جدی گرفته شود." درحال حاضر" تهیه کتب آموزشی نسبت به تهیه نت قطعات تخصصی سازها در ایران ساده تر است.


قبل از انتخاب ساز از رپرتوار آن مطلع شوید


متاسفانه نبود مراکز فروش نت های موسیقی و"عدم وجود رقابت" بین همین چند مرکز انگشت شمار، که دارای امکانات بسیار محدودی از لحاظ آرشیو نت های موسیقی هستند، باعث شده تا نوازندگان دسترسی بسیار ناچیز و محدودی به نت قطعات مورد علاقه خود یابند. در واقع در این بخش نوازندگان بیشتر نت ها را از طریق دست به دست از یکدیگر یا از طریق اساتید موسیقی خود تهیه می کنند.

در این روش نمی توان به نت بسیاری از قطعات که زمان چندی از ساختشان نمی گذرد دستیابی پیدا کرد و در نواختن همان قطعات شناخته شده ترنیز نوازندگان دچار مشکل می گردند، زیرا به علت استفاده شدن مکرر و طولانی و همینطور دست به دست این نت ها، آنها اکثرا کثیف، خط خورده و نا واضح گشته اند و نوازندگان را به اشتباه می اندازند.


این مسئله برای بعضی از سازها حاد تر بوده و بایستی قبل از انتخاب ساز مورد بررسی دقیق، برای ساز مورد علاقه قرار گیرد.

- جمع بندی : بنابر آنچه که در بخشهای مختلف این مقاله بررسی شد به این نتیجه می رسیم که انتخاب یک ساز برای نواختن، صرفا یک مسئله ساده و یا احساسی نیست و بایستی به بسیاری از مسائل توجه داشت و با استادان موسیقی نیز مشورت نمود.